Ringenbestelling

Het zal u niet ontgaan zijn dat de wijze waarop de leden ringen kunnen bestellen vanaf 01 april a.s. zal wijzigen.

E.e.a. is in november middels een schrijven aan alle ringencommissarissen en in januari met een artikel in Onze Vogels uitgelegd. In het blad van maart verschijnt een uitleg over de wijze waarop men kan inloggen. Alle leden kunnen vanaf deze datum alleen nog online bestellen.

Vanaf deze datum kunnen zij spoedbestellingen voor 2022 en de ringen voor 2023 zelf bestellen. Dit is de enige wijze waarop er nog ringen besteld kunnen worden. De informatie op onze website wordt einde maart aangepast. De eerder al bestelde ringen voor ronde 4 worden nog op 15 mei door het bondsbureau naar de ringencommissarissen verzonden, daarna vervallen de bestelrondes en kunnen de bestaande bestelformulieren niet meer gebruikt worden. Ook het speciale formulier voor ringen voor beschermde soorten komt te vervallen. Iedere besteller logt dan namelijk persoonlijk in, waarmee de van overheidswege gevraagde gegevens uniek zijn vastgelegd. Ons bereiken vragen van de leden die niet beschikken over internet. Feit is dat iedereen, dus ook de ringencommissaris, namens hen in kan loggen en bestellen. Voorwaarde daarbij is wel dat per lid een uniek mailadres gebruikt wordt, want dat is noodzakelijk om in te loggen. De wijze van bestellen is in feite een vereenvoudigde uitvoering van de wijze waarop de ringencommissarissen al jaren de bestellingen doorgaven, dus zij zijn een prima vraagbaak. Men betaald direct bij de bestelling, wordt via het opgegeven mailadres op de hoogte gehouden van de status en de ringen worden middels track&trace verzonden. Bestelde ringen worden na ongeveer 1 maand naar het door het lid opgegeven adres verzonden. Bij spoedbestellingen is dat na 14 dagen. Belangrijk om te weten is dat wij hierop geen uitzonderingen meer kunnen maken, dus tijdig bestellen is wel aan de orde. Omdat vogelringen unieke gegevens bevatten kunnen ze niet in voorraad gemaakt worden. Dus het betreft altijd productie na opdracht en dat kost tijd. Bestelde ringen voor 2023 mogen wij i.h.b. internationale afspraken niet eerder uitleveren dan op 01 oktober 2022.

De nieuwe prijzen zijn:
Normale ringen € 0,30
Ringen beschermde soorten € 0,40
RVS ringen € 2,00
Grote blank aluminium ringen € 1,00
Behandel- en verzendkosten (per bestelling) € 6,50
Opslag spoedkosten per ring € 1,00
Opslag niet-leden per ring € 1,00 

Als vereniging zullen wij u bijstaan indien u ringen wil bestellen en hier zelf niet de mogelijkheid voor heeft, of het niet digitaal voor elkaar krijgt.

Kom dan naar een vergadering en daar krijgt u de hulp.

Het bestuur.

Kleurafwijkingen bij vogels

Foto: Berber Reitsma

Ze zijn zeldzaam, maar soms kom je ze weleens tegen: vogels met een andere kleur dan hun normale soortgenootjes. We kennen natuurlijk de albino's (witte dieren met rode ogen), maar er zijn nog veel meer variaties mogelijk. Vogelkwekers hebben er een sport van gemaakt om vogels in een bepaalde kleurslag te kweken en tonen trots hun successen op vogeltentoonstellingen. Maar ook in het wild komen deze pareltjes door een speling der natuur weleens voor.

In 2006 zat er zo'n bijzonder gekleurde merel bij mijn vader in de tuin. Het was een grijs mannetje. Tot mijn grote vreugde zag ik dit jaar een pas uitgevlogen merel met precies diezelfde kleurmutatie! Ik acht de kans dat deze twee grijze merels genetisch aan elkaar verwant zijn zeer groot.

Pigmenten
De belangrijkste pigmenten die de kleur van vogelveren bepalen zijn Eumelanine en phaeomelanine. Eumelanine zorgt voor een zwarte, grijze of donkerbruine kleur en phaeomelanine is verantwoordelijk voor roodbruin tot lichtgeel.

De twee pigmenten samen kunnen een scala aan kleurenpracht tot stand brengen, maar er zijn ook vogelsoorten die alleen Eumelanine bezitten. In ogen en huid komt bij alle vogels alleen Eumelanine voor. De mogelijkheid voor de kleurcellen om melanine aan te maken is genetisch bepaald. Deze kleurmutaties kunnen dan ook overerven op het nageslacht.
Daarnaast zijn er ook vogels die (delen van) hun verenpracht danken aan carotenoïden. Het eten van voedsel dat caroteen bevat leidt dan tot geel tot roodgekleurde veren. Een bekend voorbeeld hiervan is de flamingo die door het eten van garnaaltjes een prachtig roze verenkleed krijgt dat anders gewoon wit zou blijven. In onze volières gebruiken kleurkanariekwekers datzelfde foefje door rode kleurstoffen aan het voer toe te voegen. Maar bijvoorbeeld ook de oranje snavel van merelmannetjes wordt door carotenoïden beïnvloed. Mannetjes met de meest felgekleurde snavel laten daarmee zien dat ze goed in conditie zijn. Een afwijking in deze carotenoïde-gebaseerde kleuren komt dan ook meestal niet door een erfelijke mutatie, maar door gebrekkig voedsel.

Albino's, Lutino's en Ino's

Albino's missen beide soorten melanine, waardoor de veren kleurloos zijn en de ogen -doordat de bloedvaten doorschijnen- rood kleuren. Vogelsoorten waarbij delen van het vederpak door carotenoïden wordt gevormd kunnen echter nog wel gekleurde veren hebben, zoals bij de albino putter. Albino's leven in het wild meestal niet lang, omdat hun ogen erg lichtgevoelig zijn waardoor ze minder goed kunnen zien. Ze vallen daardoor gemakkelijker ten prooi aan roofdieren, mogelijk ook door hun gebrek aan schutkleur.

Lutino's zijn vogels die het pigment Eumelanine missen, maar de phaeomelanine-productie is normaal. Hierdoor hebben ze gele of rode veren en rode ogen.

Er bestaan echter ook vogels waarbij niet al het pigment ontbreekt, maar die wel een sterk verminderde melanineconcentratie laten zien. Deze vogels hebben roodachtige ogen en een licht gekleurd verenpak.
Een ino kan compleet wit lijken wanneer de veren door de zon nog meer gebleekt zijn.

Omdat er nog wel wat pigment overgebleven is hebben ino's minder last van slechtziendheid dan albino's.

Leucisme / bont-mutatie
De meest voorkomende kleurafwijking die we in het wild zien is een bont, vlekkerig uiterlijk van zwarte en witte veren. In dit geval is er vaak sprake van leucisme : in sommige veren wordt geen melanine gevormd, terwijl in andere veren de pigment-depositie normaal is. Hierin bestaan veel gradaties: van bijna helemaal normaal gekleurde vogels met een enkel wit veertje tot compleet witte vogels, maar wel allemaal met zwarte ogen. Witte veren in een zwart verenpak kunnen echter ook komen door een ongezonde levensstijl. We zien het bijvoorbeeld vaak bij kauwen die op het station uit de prullenbak snoepen. Wanneer er tijdens de veerontwikkeling een gebrek aan voedingsstoffen is, of mogelijk door aanwezigheid van bepaalde gifstoffen, kan er geen pigment aangemaakt worden. Bij deze vogels zien we dan ook vaak een overgang van licht/donker binnen één veer, terwijl bij leucistische vogels de gehele veer wit is Andere kleurmutaties
Er zijn nog veel meer kleurafwijkingen mogelijk waarbij veren vaak lichter, maar soms ook juist donkerder kleuren dan normaal. Oogkleur is bij al deze mutaties gewoon zwart. We spreken van melanisme wanneer een hogere concentratie pigment in de cellen aanwezig is, wat leidt tot donkerdere kleuren. Hierbij kan enkel de Eumelanine- of zowel de Eumelanine als de phaeomelanine-concentratie verhoogd zijn.

Het tegenovergestelde van melanisme is dilutie: een verdunning van de kleur door een lagere concentratie van pigmenten. Ook hier kan de afwijking alleen in de Eumelanine-productie (Isabel) of in beide melaninesoorten (pastel) tot uiting komen. Het hierboven besproken ino is eigenlijk ook een vorm van dilutie, maar deze mutanten hebben door hun rode ogen een eigen benaming gekregen.

Behalve een verschil in concentratie (meer of minder pigment granules) kan er ook een kleurverschil optreden door een onvolledige oxidatie van deze pigmenten. We noemen dit de bruinmutatie.

Deze kleurvervaging wordt nog versterkt wanneer de veren verbleken door de zon, wat soms zelfs vrijwel witte veren tot gevolg heeft. Veren van vogels met de bruinmutatie bevatten wel evenveel Eumelanine-korrels, maar deze worden niet compleet omgezet naar zwart of donkerbruin. Bij de grijsmutatie is de Eumelanine-productie normaal, maar phaeomelanine is compleet geblokkeerd. Zo heeft de Canadese gans op de foto hiernaast een normaal gekleurde kop en nek, maar het lichaam mist de bruine kleuren.

Wat is er nu aan de hand bij de grijze merels? Waarschijnlijk is dit een voorbeeld van dilutie. Merels hebben alleen Eumelanine in hun verenkleed; een verminderde Eumelanine-concentratie heeft dan een verdunde (grijze) kleur als resultaat.

Hoe komen veren aan hun kleur?

DANIEL MULDER,  Foto: Ellen de Boer
De kleurrijke veren van vogels is een lust voor het oog. De dieren pronken en versieren elkaar ermee en tonen er hun potentie mee aan. Hoe ontstaat die kleurenpracht eigenlijk? En waar komen die tinten en nuances vandaan? Natuurjounalist Monica Wesseling zocht het uit.

Allereerst zijn er de pigmenten; stoffen die veel dieren en planten hun kleuren geven. Caroteen is verantwoordelijk voor oranje en geel, phaeomelanine geeft een lichtbruine kleur terwijl donkerbruine en zwarte veren het gevolg zijn van het pigment Eumelanine. De pigmenten geven kleur en lijken bovendien de vogelvrouwen – voor hen zijn de kleuren immers bedoeld – informatie te geven over de ‘fitness’ van de mannen.

Er moet nog veel onderzoek worden gedaan, maar van caroteen staat al wel vast dat alleen gezonde mannen daarvan genoeg hebben. Caroteen speelt namelijk ook een rol in het immuunsysteem. Een merel met een knaloranje snavel heeft dus ‘meer dan genoeg’ caroteen en daarmee een puik immuunsysteem.
Iriserende veren
Kleuren kunnen ook het gevolg zijn van een samenspel van de structuur van de veer en het licht. In de keratine waaruit veren zijn opgebouwd, zitten luchtbelletjes. Afhankelijk van de manier waarop het licht in die belletjes breekt, ontstaat een blauwe of groene kleur. Voor het iriseren – het verschijnsel waarbij een veer afhankelijk van de hoek waaronder je ernaar kijkt verschillende kleuren heeft – moet de vogel meer moeite doen.

Veren die kunnen iriseren, hebben haakjes met tweedimensionale fotonische kristallen die bepaalde golflengten van het licht reflecteren en omzetten in voor ons zichtbare kleuren. Zo komt een woerd, een wilde-eendman, aan zijn oogverblindend groenblauwe kop en de pauw aan zijn kleurrijke staart. Pigment en verenstructuur werken vaak samen. Groen is vaak het gevolg van geelpigment plus lichtverstrooiing, paars van rood pigment en breking van het licht.